تایپوگرافی هنری است که طراح میکوشد با تغییر عناصر متن، به زبانی تصویری برای تایپ برسد. در این مقاله سعی داریم تایپوگرافی و همچنین تایپوگرافی وب را بررسی کنیم.
تایپوگرافی چیست
تایپوگرافی معانی بسیاری دارد. تعدادی از این تعاریف به شرح زیر است:
- تایپوگرافی هنر چیدمان حروف برای رسیدن به یک زبان بصری است.
- تایپوگرافی هنر پردازش متن برای رسانه های چاپی است.
- تایپوگرافی انتخاب و طرح ریزی حروف برای چاپ است.
- تایپوگرافی هنر نوشتن کلمه یا جمله بسیار کوتاه، با شکل و سبکی ویژه که بار تصویری و نمایش بالایی دارد و هویت چیزی را میرساند.
باید توجه داشته باشید که تایپوگرافی با کالیگرافی تفاوت دارد. در کالیگرافی یا خوشنویسی زیبایی اهمیت دارد ولی در تایپوگرافی خوانایی در اولویت قرار دارد. هرچند طراح تایپ میتواند در تایپوگرافی از خط استفاده کند.
در نظر داشته باشید که تایپوگرافی نقش بسیار مهمی در نمایش یک ایده ایفا میکند. لوگوهای زیادی وجود دارند که با بهره گیری از هنر تایپوگرافی طراحی شده اند تا به بهترین شکل ممکن گویای آن برند باشند.
تایپوگرافی در ایران
خطاطی در ایران پیشینه قوی و کهن دارد. خط و خوشنویسی از دیرباز در میان ایرانیان مقام و منزلت خاصی داشته و سیر کمال را پیموده است، چنانکه از قرن دوم تا قرن هشتم هجری ایرانیان پی درپی درصدد اصلاح خط و رفع معایب و نواقص آن بوده‌اند. دراین مدت چند خط تازه درایران وضع کرده‌اند مانند خط شکسته تعلیق و نسخ تعلیق و خط شکسته. از اینرو تایپوگرافی فارسی را نمیتوان صرفا برگرفته از فرهنگ غربی دانست. بنابراین جنبش بومی در زمینه تایپوگرافی در ایران پدید آمده و شکل گرفته است.
تفاوت تایپوگرافی در ایران و جهان
در کشورهای غربی فقط از حروف تایپی در یک اثر گرافیکی استفاده میشود، اما همانطور که مشخص است نمیتوانیم این تعریف را برای کارهای ایرانی استفاده کنیم.
تایپوگرافی در وب
میتوان تایپوگرافی وب را اینگونه معنا کرد:
هنر چیدمان حروف و متن بگونه ای که متن را خوانا، واضح، و لذت بخش میکند. تایپوگرافی وب چیزی فراتر از انتخاب فونتهای زیبا است. درواقع تایپوگرافی بخش حیاتی از تجربه کاربری است.
مطالعه بیشتر: تجربه کاربری چیست
تایپوگرافی وب کاملا با تایپوگرافی چاپ تفاوت دارد. در طراحی چاپی، متغیرهای کمی برای سروکله زدن با آن وجود دارد. طرح چاپی با توجه به کسی که از آن استفاده میکند تغییر نمیکند، رنگ ها کاملا ثابت هستند، و طرح حروف تغییر نمیکند. اما تایپوگرافی وب اینطور نیست. زمانی که تایپوگرافی روی صفحه نمایش قرار میگیرد، فاکتورهای خیلی زیادی دخیل هستند، مانند:
اندازه تصویر: پیش بینی آن غیر ممکن است. با اینکه طراحی ریسپانسیو سعی دارد خود را با آن تطبیق دهد اما بعضی وقتها واقعا نشدنی است.
مطالعه بیشتر: طراحی سایت واکنش گرا
رزولوشن تصویر: تراکم پیکسل نقش مهمی در خوانایی متن دارد. هرچند پیشرفتهای تکنولوژی باعث شده کاربران زیادی به تصاویر باکیفیت دسترسی داشته باشند، اما طراحان باید تکنولوژی قدیمی تر را مد نظر داشته باشند.
کالیبراسیون صفحه: سطح شفافیت تصویر نقش تعیین کننده ای در نمایش رنگ ها دارد. طراحان وب مجبور هستند رنگهایی انتخاب کنند که در کالیبراسیون های مختلف خیلی تغییر نکند.
مطالعه بیشتر: طراحی فلت و گرایش رنگ
مطالعه بیشتر: شانزده رنگ از پیش تعریف شده در HTML
مطالعه بیشتر: معنای رنگ ها – هر رنگ نماد چیست
انتخاب بهترین فونت برای وب
طراحی وب با سرعت زیادی درحال تغییر است. خیلی وقت نیست از زمانی که تنها حق انتخاب چند فونت خاص را داشتیم نمیگذرد. اما امروزه در انتخاب فونت دستمان کاملا باز است. هرچند در تایپوگرافی وب، انتخاب فونت مناسب تازه شروع کار است.
در تایپوگرافی موارد بسیار زیادی را باید در نظر داشته باشید تا فونتی که انتخاب میکنید مناسب و خوانا باشد. در ادامه به چند مورد از آن اشاره میکنم:
1. تعداد فونت های استفاده شده در سایت زیاد نباشد. استفاده بیش از سه فونت باعث میشود سایت به هم ریخته بنظر برسد.
2. فونت های استاندارد استفاده کنید. کاربران با فونت های استاندارد آشنایی بیشتری دارند و میتوانند مطالب سایت شما را سریعتر بخوانند.
3. طول خطوط را محدود کنید. اینکار باعث خوانایی بیشتر میشود. اگر میخواهید تجربه خواندن سایت بهتر شود هر خط نباید بیش از 60 کاراکتر داشته باشد.
4. از حروفی استفاده کنید که در سایزهای مختلف به خوبی نمایش داده شود. وب سایت شما قرار است در صفحه نمایش با سایزهای مختلف دیده شود. لازم است برخی المان های سایت در سایزهای متفاوت نمایش داده شود مانند دکمه ها یا عناوین. مطمئن شوید فونتی که استفاده کرده اید در صفحه نمایش کوچک خوانا باشد.
5. فونتهایی استفاده کنید که حروف آن از هم متمایز باشند. بعضی فونتها ممکن است باعث شوند حروف از یکدیگر متمایز نباشند. مثل حرف "چ" و "ج"، "د" و "ر"، "فا" و "نا"، "نیم" و "لیم"، ...
6. ارتفاع خطوط نه خیلی زیاد باشد و نه خیلی کم. اینکار کمک به خوانایی متن میکند.
7. مطمئن شوید تضاد رنگی بین متن و پس زمینه وجود داشته باشد.
8. از نوشتن متن هایی با رنگ قرمز و سبز خودداری کنیم. زیرا کسانی که کوررنگی دارند (حدود 8% از انسان ها) نمیتوانند این رنگ ها را ببینند. برای مثال برای نشان دادن پیام خطا بجای اینکه بنویسیم "تمام فیلدهایی که به رنگ قرمز مشخص شده اند اجباری هستند" بنویسیم "تمام فیلدهایی که به رنگ قرمز و با * مشخص شده اند اجباری هستند".
9. از متنهای چشمک زن اجتناب کنید. زیرا متنهای چشمک زن میتواند در برخی افراد ایجاد تشنج کند. علاوه براین، متن های چشمک زن درکل برای کاربران آزاردهنده است.
محمد صالح کاتبی سوم جولای 2019